Δίαιτα detox μετά τις γιορτές: μύθος ή πραγματικότητα;
Ιδιαίτερα μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων, οι δίαιτες αποτοξίνωσης πλασάρονται παντού και υπόσχονται ένα μαγικό και άμεσο αποτέλεσμα. Συνήθως, οι φερόμενες ως δίαιτες αποτοξίνωσης (detox) υπόσχονται θεαματικά αποτελέσματα, πάντα σε πολύ γρήγορο χρονικό διάστημα.
Δεν είναι λίγες, μάλιστα, οι φορές που φτάνουν σε σημείο υπερβολής, καθώς ισχυρίζονται ότι ένα τέτοιο διαιτητικό σχήμα μπορεί να σου δώσει ενέργεια ή να σε «γιατρέψει» από διάφορες παθήσεις.
Τι ακριβώς, όμως, είναι η δίαιτα αποτοξίνωσης; Ποια είναι τα αποτελέσματά της για τον ανθρώπινο οργανισμό και σε ποιο βαθμό επικροτείται από την κοινότητα των διαιτολόγων και διατροφολόγων;
Τι περιλαμβάνει μία δίαιτα detox
Οι δίαιτες detox συνήθως περιλαμβάνουν μεγάλες έως υπερβολικές ποσότητες φρούτων, λαχανικών, χυμών και σούπας, παράλληλα με την κατανάλωση άφθονου νερού. Ταυτόχρονα, συστήνουν τον αποκλεισμό όλων των υπόλοιπων ομάδων τροφίμων, όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα σιτηρά, που είναι, όμως, απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Στις δίαιτες αποτοξίνωσης συχνά προβάλλονται τα πολλαπλά οφέλη των φρούτων και των λαχανικών, που πράγματι αποτελούν σημαντικό μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής. Προτείνεται, μάλιστα, η κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων την ημέρα, είτε μαζί με τα γεύματα, είτε ως σνακ ή επιδόρπιο, καθώς παρέχουν σημαντικές ποσότητες βιταμινών, μετάλλων, αντιοξειδωτικών και φυτικών ινών. Κανένα φρούτο ή λαχανικό, ωστόσο, δεν παρέχει διατροφική πληρότητα – οι διαιτολόγοι και διατροφολόγοι, άλλωστε, γνωρίζουν πως η ποικιλία είναι που μετράει!
Η φιλοσοφία της αποτοξίνωσης
Η όλη ιδέα γύρω από την αποτοξίνωση βασίζεται στη θεωρία ότι οι τοξίνες οι οποίες συσσωρεύονται στο σώμα οδηγούν σε έναν αργό και ασθενή μεταβολισμό, πράγμα το οποίο συνεπάγεται τόσο την αύξηση του σωματικού βάρους, όσο και μία γενικότερη αδιαθεσία. Η παραπάνω υπόθεση, ωστόσο, δεν αναφέρεται πουθενά στην παγκόσμια επιστημονική βιβλιογραφία και, φυσικά, οι διαιτολόγοι και διατροφολόγοι γνωρίζουν πως δεν ευσταθεί. Το ανθρώπινο σώμα, άλλωστε, είναι απολύτως ικανό να αποβάλει τις άχρηστες ουσίες και να «αποτοξινώνεται», χωρίς εξωτερική βοήθεια. Ένας υγιής οργανισμός είναι σε θέση να τις αποβάλει τις τοξίνες μέσω της φυσιολογικής λειτουργίας των οργάνων του, με προεξέχοντα το ήπαρ και τα νεφρά.
Αποτοξίνωση και μεταβολισμός
Η λέξη «αποτοξίνωση» χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τη μεταβολική διεργασία που πραγματοποιείται στο σώμα μας (κατά την παραγωγή της ουρίας). Πλέον, έχει μετατραπεί σε έναν όρο του μάρκετινγκ, χωρίς κλινική για τον οργανισμό σημασία και, φυσικά, χωρίς την προσυπογραφή της κοινότητας των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Τα πιο συνήθη δυσμενή αποτελέσματα της δίαιτας αποτοξίνωσης είναι η ατονία, ο πονοκέφαλος, η κόπωση, η αδυναμία και η επιβάρυνση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η απώλεια βάρους, εάν αυτή τελικά επιτευχθεί, είναι βραχυπρόθεσμη, καθώς δε στηρίζεται στη διατροφική εκπαίδευση και την αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς. Επιπλέον, τα όσα «θαυματουργά» ισχυρίζονται οι διάφορες μέθοδοι αποτοξίνωσης είναι από επιστημονικά ανυπόστατα έως και επικίνδυνα για την υγεία, ιδιαίτερα όταν υιοθετούνται για εκτενή χρονικά διαστήματα ή όταν εφαρμόζονται από παιδιά ή εφήβους.
Παράδειγμα δίαιτας αποτοξίνωσης (detox diet)
Η δίαιτα αποτοξίνωσης ονομάζεται αλλιώς και «δίαιτα των χυμών» – ονομασία άτυπη, ωστόσο, μιας και δεν έχει την εγκυρότητα ενός εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής που προσφέρεται από διαιτολόγους και διατροφολόγους. Συνήθως διαρκεί μία εβδομάδα και βασίζεται στην αποκλειστική κατανάλωση φυσικών χυμών, φρούτων και λαχανικών. Υπάρχουν βέβαια και διάφορες παραλλαγές σε αυτή τη δίαιτα, που περιλαμβάνουν ωμά λαχανικά και φρούτα, ξηρούς καρπούς, πολύ νερό και γιαούρτι, αλλά και πολλές σούπες. Η φιλοσοφία της δίαιτας αποτοξίνωσης θέλει την κατανάλωση χυμών και την αποχή από τα υπόλοιπα τρόφιμα να βοηθά στην αποτοξίνωση του οργανισμού και στη γρήγορη απώλεια βάρους. Η αποφυγή κρέατος, ψαριού, αλκοόλ, γαλακτοκομικών, αυγού, αλατιού, ζάχαρης, επεξεργασμένων τροφίμων και διεγερτικών (π.χ. καφεΐνη) αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία μιας δίαιτας detox.
Ένα αρκετά αντιπροσωπευτικό παράδειγμα δίαιτας αποτοξίνωσης είναι το παρακάτω:
Πρωινό
*Ένα φρούτο
15-30 λεπτά αργότερα
*Ένα μπολ με βρασμένους ακατέργαστους σπόρους και ένας φρεσκοστυμμένος χυμός φρούτων
Δεκατιανό
*1-2 ποτήρια ζωμός λαχανικών με λίγο θαλασσινό αλάτι
Μεσημεριανό
*Ανάμεικτα λαχανικά στον ατμό, όπως καρότα, φασολάκια και μπρόκολο
Απογευματινό σνακ
*1-2 ποτήρια ζωμός λαχανικών με λίγο θαλασσινό αλάτι
Βραδινό
*Σπαράγγια, κολοκυθάκια και κρεμμύδια στον ατμό
Δίαιτα αποτοξίνωσης: εν συντομία
Οι δίαιτες αποτοξίνωσης είναι οι δίαιτες που, βασιζόμενες κατ’ αποκλειστικότητα στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, υπόσχονται -και, δυστυχώς, πραγματοποιούν- μεγάλη απώλεια βάρους σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα. Η φιλοσοφία τους συνδέεται με την ενοχοποίηση τροφίμων όπως το κρέας, οι υδατάνθρακες και τα γαλακτοκομικά, που όμως προσφέρουν σπουδαία θρεπτικά συστατικά όπως η πρωτεΐνη, το ασβέστιο, ο σίδηρος και διάφορες βιταμίνες και μέταλλα.
Οι διαιτολόγοι και διατροφολόγοι δε συστήνουν τις δίαιτες detox, καθώς οδηγούν σε πενιχρή ενεργειακή πρόσληψη και σε συμπτώματα όπως ο λήθαργος και η κόπωση. Η αποβολή των τοξινών που οι δίαιτες αποτοξίνωσης υπόσχονται, συν τοις άλλοις, δεν αποδεικνύεται επιστημονικά: η απώλεια βάρους συνήθως πραγματοποιείται, ο οργανισμός, όμως, δεν προσλαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και, έτσι, δεν αποτοξινώνεται. Η απώλεια κιλών δεν είναι μακροπρόθεσμη και, συνήθως, παρατηρείται επαναπρόσληψη βάρους, καθώς συμπτώματα όπως η ατονία, οι κεφαλαλγίες, η κόπωση και η αδυναμία να αντεπεξέλθουμε στις καθημερινές μας δραστηριότητες, οδηγούν στην υπερφαγία.
Συμπεράσματα
Στην πραγματικότητα, η αύξηση βάρους οφείλεται αποκλειστικά στο ότι προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από τη διατροφή μας σε σχέση με αυτές που δαπανά το σώμα μας. Δεν υπάρχει μαγική λύση για να χάσεις τα παραπανίσια κιλά των εορτών, ή αυτά που κουβαλάς για χρόνια ως δια μαγείας. Για να χάσεις βάρος, πρέπει απλώς να ακολουθείς ένα υγιές διατροφικό πλάνο που θα σε βοηθήσει να διατηρήσεις τα κιλά σου ακόμα και την περίοδο των γιορτών, καταναλώνοντας συστηματικά μικρότερες ποσότητες και κάνοντας περισσότερη γυμναστική, χωρίς υπερβολές και στερήσεις, ώστε να συνδυάσεις την πλήρη διατροφή με ένα υγιές θερμιδικό ισοζύγιο.
Συμπερασματικά, πέραν της πρόληψης που έγκειται στην προσεκτική προσμέτρηση των θερμίδων που καταναλώνεις κατά την περίοδο των γιορτών, ο καλύτερος τρόπος για να φροντίσεις το σώμα και τον οργανισμό σου ώστε να λειτουργεί ομαλά χωρίς να τον επιβαρύνεις, είναι η σωστή και ισορροπημένη διατροφή. Η διατροφή, δηλαδή, που βασίζεται στην κατανάλωση ποικιλίας από όλες τις ομάδες τροφίμων, την επαρκή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ και αλατιού και την αποφυγή των κορεσμένων λιπαρών. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος, όχι μόνο για να επανέλθεις μακροπρόθεσμα στα κιλά σου, αλλά και να περιορίσεις τη συσσώρευση τοξινών στον οργανισμό σου.