Κετογονική δίαιτα (keto): είναι ασφαλής για την υγεία;

Εάν σκέφτεσαι να ακολουθήσεις μια διατροφή για απώλεια λίπους, με μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο θα διαβάσεις ιστορίες για το πώς εκατοντάδες άνθρωποι έχουν χάσει κιλά ακολουθώντας την κετογονική δίαιτα, και όχι μία πλήρη και ισορροπημένη διατροφή για απώλεια βάρους. Οι υποστηρικτές της, μάλιστα, αποδίδουν στην κετογονική δίαιτα και θεραπευτικές ιδιότητες. Τι είναι, τελικά, η κετογονική δίαιτα; Πρόκειται για μία θαυματουργή δίαιτα ή για μια ακόμη διατροφική μόδα χωρίς μόνιμο αποτέλεσμα;

Τι είναι η κετογονική δίαιτα;

Η κετογονική ή κέτο (keto) δίαιτα είναι ένα πρόγραμμα διατροφής με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και, παράλληλα, πλούσιο σε λιπαρά, το οποίο όμως διαφέρει από τις γενικές διατροφικές συστάσεις. Σε μια δίαιτα κέτο οι υδατάνθρακες από όλες τις πηγές περιορίζονται αυστηρά. Συνεπώς, ο διαιτώμενος δεν επιτρέπεται να καταναλώσει πολλά τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που είναι πηγές υδατανθράκων όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το γάλα και το γιαούρτι.

Παρά τον περιοριστικό της χαρακτήρα, η δημοτικότητα της κετογονικής δίαιτας έχει αυξηθεί καθώς θεωρείται μία επιτυχημένη στρατηγική για την απώλεια βάρους. Και ενώ οι επίσης γνωστές δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, όπως η δίαιτα Atkins, η Paleo, η South Beach και η Dukan είναι όλες διατροφικά σχήματα με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, πλούσιες σε πρωτεΐνη και μέτριες σε λιπαρά, η κετογονική δίαιτα σημειώνει μεγάλη εμπορική επιτυχία λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε λιπαρά. Συγκεκριμένα, στην κετογονική δίαιτα οι υδατάνθρακες που προσλαμβάνει κανείς είναι κάτω από 50 γραμμάρια ημερησίως και η περιεκτικότητα σε λίπος αποτελεί περίπου το 70-80% των συνολικά προσλαμβανόμενων θερμίδων.

Γιατί απαγορεύονται οι υδατάνθρακες στην κετογονική δίαιτα;

Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για όλα τα κύτταρα του σώματος και ταυτόχρονα αποτελεί το βασικό «καύσιμο» του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος χρειάζεται περίπου 120 γραμμάρια γλυκόζης ημερησίως μέσω της διατροφής και η βασική πηγή πρόσληψης της γλυκόζης είναι οι υδατάνθρακες. Στην κετογονική δίαιτα η πρόσληψη υδατανθράκων μειώνεται επιθετικά, συνεπώς μειώνονται και τα αποθέματα της γλυκόζης.

Για το λόγο αυτό, ο οργανισμός αναγκάζεται να παράγει ένα νέο εναλλακτικό καύσιμο, τις κετόνες. Συγκεκριμένα, τις πρώτες ημέρες εφαρμογής της κετογονικής δίαιτας το σώμα χρησιμοποιεί πρώτα την αποθηκευμένη γλυκόζη από το συκώτι και διασπά προσωρινά τους μύες για να την απελευθερώσει, εφόσον φυσικά προσλαμβάνονται λιγότερες θερμίδες από όσες δαπανά το σώμα. Μετά από 3-4 ημέρες εφαρμογής, που η αποθηκευμένη γλυκόζη εξαντλείται πλήρως, μειώνονται στο αίμα τα επίπεδα μίας ορμόνης που ονομάζεται ινσουλίνη και το σώμα αρχίζει να χρησιμοποιεί το λίπος ως κύριο καύσιμο. Η πρόσληψη, λοιπόν, της πλειοψηφίας των θερμίδων ημερησίως από το λίπος αναγκάζει το σώμα να χρησιμοποιεί διαφορετικά μεταβολικά μονοπάτια για την παραγωγή ενέργειας και το συκώτι παράγει κετονοσώματα από το λίπος, τα οποία στην ουσία αποτελούν την εφεδρεία του εγκεφάλου σε ενέργεια όταν δεν υπάρχει στο περιβάλλον διαθέσιμη γλυκόζη.

Η κετογένεση, η δημιουργία δηλαδή κετόνων, είναι μία φυσιολογική διεργασία που συμβαίνει κάθε φορά που κάνουμε δίαιτα, ή όταν ακολουθούμε μία μακρά νηστεία, όπως για παράδειγμα όταν κοιμόμαστε πολλές ώρες τη νύχτα, ή σε περίπτωση που εφαρμόζει κανείς διαλειμματική νηστεία. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι στις παραπάνω περιπτώσεις, η κετογένεση συμβαίνει με πολύ αργό ρυθμό, ενώ στην κετογονική δίαιτα στόχος είναι να επιταχυνθεί η δημιουργία κετονών και στη συνέχεια να διατηρηθούν στα επιθυμητά επίπεδα.

Τι λέει η επιστήμη για την κετογονική δίαιτα;

Ήδη από το 1920, η κετογονική δίαιτα έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική θεραπεία για την επιληψία σε παιδιά και ενήλικες που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, βοηθώντας, μάλιστα, έναν στους δύο ασθενείς να πετύχουν πάνω από 50% μείωση των επιληπτικών κρίσεων. Αυτή είναι και η μοναδική επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπευτική δράση της.
Παράλληλα, φαίνεται πως μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του σακχάρου και τη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 και στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, ενώ υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά ενάντια στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, την ακμή και τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις μελέτες που οδήγησαν σε αυτά τα συμπεράσματα, πραγματοποιήθηκαν σε πειραματόζωα, ή σε μικρό δείγμα ανθρώπων και, έτσι, δε μπορούμε ακόμη να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα.

Βοηθάει η κέτο δίαιτα στο αδυνάτισμα;

Τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα για τη συνεισφορά της κετογονικής δίαιτας στην απώλεια βάρους είναι ακόμη περιορισμένα. Στο μέλλον, ωστόσο, η κετογονική δίαιτα ίσως αποτελέσει ένα πολλά υποσχόμενο διατροφικό σχήμα που μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχημένη απώλεια βάρους. Ο υψηλός κορεσμός εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητά της σε λιπαρά, η μείωση τόσο της πείνας που προκαλεί η παραγωγή κετονοσωμάτων όσο και των ορμονών που διεγείρουν την όρεξη όταν τρώει κανείς περιορισμένες ποσότητες υδατανθράκων, καθώς και η αυξημένη ενεργειακή δαπάνη που παρατηρείται λόγω της διαδικασίας που ακολουθείται για την παραγωγή ενέργειας από άλλες πηγές όταν απουσιάζουν οι υδατάνθρακες, είναι κάποιοι από τους μηχανισμούς που βοηθούν στο αδυνάτισμα, ενώ φαίνεται, επίσης, πως κατά τη διάρκεια εφαρμογής της κετογονικής δίαιτας χάνεται περισσότερο λίπος σε σχέση με άλλου τύπου διαιτολόγια.

Ενδιαφέρον, ωστόσο, προκαλεί το γεγονός ότι η κετογονική δίαιτα είναι περισσότερο αποτελεσματική στην απώλεια βάρους κατά το πρώτο εξάμηνο της εφαρμογής της, ενώ μετά το πέρας αυτού του διαστήματος δεν υπερτερεί σε σχέση με άλλα διαιτητικά σχήματα. Το παραπάνω δεν προκαλεί εντύπωση, καθώς είναι απόλυτα φυσιολογικό ο διαιτώμενος να κουραστεί να εφαρμόζει ένα τόσο περιοριστικό διαιτητικό σχήμα, με αποτέλεσμα να σταματήσει κάποια στιγμή να το ακολουθεί.

Τι πρέπει να προσέξεις αν εφαρμόσεις κετογονική δίαιτα;

Keto flu: στην πρώτη φάση της δίαιτας μπορεί να αισθανθείς συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της γρίπης, όπως στομαχικές διαταραχές, ζαλάδα, ναυτία, έντονη κόπωση, κακοσμία στόματος. Τα παραπάνω συμπτώματα διαρκούν για περίπου δύο εβδομάδες, μέχρι να προσαρμοστεί το σώμα στη χρησιμοποίηση των κετονών, και στη συνέχεια υποχωρούν.

Συμβουλέψου το διαιτολόγο σου: για το αν χρειάζεσαι συμπληρωματική χορήγηση ηλεκτρολυτών.

Προτίμησε «καλά» λιπαρά: τα λεγόμενα ακόρεστα. Απόφυγε το κόκκινο κρέας και τα αλλαντικά. Δώσε έμφαση στην κατανάλωση υγιεινών λιπαρών τροφίμων όπως ψάρια (σολομό, σαρδέλα), αβοκάντο, ξηρούς καρπούς, ελιές και ελαιόλαδο.

Κετογονική δίαιτα απαγορεύεται να εφαρμόζουν: τα παιδιά, οι έφηβοι, οι έγκυες, οι θηλάζουσες, άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, με ιστορικό νεφρολιθίασης, χολολιθίασης, δυσλιπιδαιμίας, καθώς και άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών.

Επίλεξε έναν πτυχιούχο online διαιτολόγο ή επισκέψου ένα αδειοδοτημένο διαιτολογικό γραφείο στην περιοχή σου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εκπαιδευτείς από έναν ειδικό, ώστε μετά την ολοκλήρωση της κετογονικής δίαιτας να επανεντάξεις με σωστό ρυθμό τον υδατάνθρακα στη διατροφή σου και να συνεχίσεις να συντηρείς το βάρος σου ακολουθώντας τη Μεσογειακή διατροφή, που αποδεδειγμένα έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία.

Συμπερασματικά

Η κετογονική δίαιτα είναι ένα διατροφικά ανεπαρκές διαιτητικό σχήμα, το οποίο σίγουρα δεν επιτρέπεται να εφαρμοστεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ελλείψεις θρεπτικών συστατικών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μικρά χρονικά διαστήματα αν ταιριάζει στο προφίλ και στον τρόπο ζωής σου, πάντα όμως υπό την επίβλεψη ειδικού.

Αν, λοιπόν, σκέφτεσαι να ακολουθήσεις την κετογονική δίαιτα ως μέθοδο απώλειας βάρους, θα πρέπει να αναζητήσεις έναν πτυχιούχο διαιτολόγο με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, που θα σε υποδεχθεί στο γραφείο του ή θα εφαρμόσετε δίαιτα εξ’ αποστάσεως (online δίαιτα). Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις ότι μόνο ένας πτυχιούχος διαιτολόγος μπορεί να κρίνει εάν επιτρέπεται να εφαρμόσεις κετογονική δίαιτα, να εξασφαλίσει ότι η μείωση των υδατανθράκων θα συνοδεύεται από ταυτόχρονη αύξηση των ακόρεστων «καλών» λιπαρών, να διασφαλίσει την επάρκειά σου σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά να σε εκπαιδεύσει ώστε να κάνεις μία ομαλή επιστροφή σε μία πλήρη και ισορροπημένη διατροφή.